Ảnh minh hoạ.

“Buồn vì dự thảo như bài văn mẫu”

Dự thảo Luật hỗ trợ DNNVV gồm 38 điều, trong đó đề ra 7 nội dung hỗ trợ cho các DNNNV, gồm: Hỗ trợ tiếp cận vốn tín dụng, thuế, mặt bằng sản xuất, hỗ trợ ươm tạo và nâng cao năng lực công nghệ, hỗ trợ mở rộng thị trường, hỗ trợ thông tin và tư vấn, hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực.

Ngoài ra, dự thảo luật cũng hỗ trợ DNNVV chuyển đổi từ hộ kinh doanh, DNNVV khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, DN tham gia chuỗi liên kết ngành và chuỗi giá trị, Quỹ phát triển DNNVV.

Ông Phan Đăng Tuất – Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp hỗ trợ Việt Nam cho rằng: “Đọc luật này tôi thấy quá buồn vì nó giống như một bài văn mẫu, làm cho có. Luật dài, hoành tráng nhưng không khả thi. Giả sử luật này có được ban hành, cũng không thể đi vào đời sống” - ông Tuất nói.

Theo đó, ông Phan Đăng Tuất đã chỉ ra các điểm bất cập của dự thảo này. Một là dự thảo luật đề ra giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp. Đây là vấn đề nhạy cảm, “kiêng kỵ” bởi lẽ sự hỗ trợ này dễ vi phạm cam kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã tham gia. “Và nếu buộc phải hỗ trợ thì có quá nhiều chủ thể đứng ra hỗ trợ, gồm: Chính phủ, VCCI, hiệp hội, UBND các tỉnh, thành phố…

Về 7 nội dung hỗ trợ, thì dự thảo Luật Hỗ trợ DNNVV cũng không thể “đè” Luật Tín dụng, Luật Đất đai… nên 7 nội dung hỗ trợ này là vô dụng. Về mức hỗ trợ, với khoảng 97% quy mô nhỏ và vừa, tương đương khoảng 500.000 doanh nghiệp, tính ra mỗi doanh nghiệp được hỗ trợ khoảng 10 triệu. Số tiền này quá nhỏ, chỉ bằng 2 vé máy bay đi lại giữa Hà Nội và Sài Gòn”- ông Phan Đăng Tuất nói.

Theo đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), dự thảo hiện chưa có quy định nào về cơ chế công nhận/xác nhận doanh nghiêp nhỏ và vừa dù là để hưởng các biện pháp hỗ trợ chung hay các biện pháp hỗ trợ mục tiêu. Trong khi đó, cơ chế này sẽ tác động trực tiếp tới hiệu quả hỗ trợ thực tế của các biện pháp. Việc thiếu vắng hoàn toàn các quy định về các cơ chế này có thể là một khiếm khuyết đáng kể của dự thảo - văn bản nêu rõ.

Điểm "đặc biệt" của dự thảo còn nằm ở các chủ thể thực hiện việc hỗ trợ khi đã dành một nửa số lượng các điều khoản (16 điều trong tổng số 32 điều (không tính các điều khoản về xử lý vi phạm, chuyển tiếp, thời gian hiệu lực…), để quy định về trách nhiệm thực hiện hỗ trợ DNNVV, trong đó có tới 10 điều quy định về trách nhiệm của Chính phủ và từng bộ liên quan. Đây dường như là điều chưa từng có trong tiền lệ các văn bản luật, bởi thông thường thì các điều khoản về trách nhiệm thực hiện chỉ khoảng 1-2 điều trong chương về tổ chức thực hiện mà thôi.

Nguy cơ trở thành gánh nặng?

Nhiều năm qua, việc thành lập các DNNVV tại Việt Nam khá đơn giản, các doanh nghiệp này không cần vốn đầu tư quá nhiều, bộ máy tổ chức, sản xuất thường gọn nhẹ, đơn giản và chỉ tập trung hướng tới những lĩnh vực sản xuất, kinh doanh có lợi nhuận không quá cao… Do vậy, ra đời sau khi không được chuẩn bị kỹ lưỡng, nên nhiều DNNVV chỉ tồn tại được một thời gian không quá dài và trở thành gánh nặng cho sự phát triển của nền kinh tế. Những hậu quả và hệ lụy mà các doanh nghiệp thành lập, đăng ký hóa đơn, đăng ký tài khoản… sau đó để treo, không ai quản lý, không ai kiểm soát gây ra không ít tiêu cực.

Hiện nay, thực trạng vấn đề hỗ trợ DNNVV đang ở mức báo động, trong khi trên thế giới vấn đề này đã được đề cập cách đây 50 - 60 năm. Mặc dù, Chính phủ đã cố gắng, nỗ lực để tạo lập và gây dựng môi trường kinh doanh thông thoáng, bình đẳng cho các doanh nghiệp nói chung và cho các DNNVV nói riêng. Có nhiều văn bản luật và dưới luật ra đời nhằm quản lý, điều tiết các DNNVV, đồng thời, nhằm tạo dựng khung pháp lý chuẩn mực, minh bạch, hiệu quả để tăng cường khả năng tiếp nhận nguồn lực, nhận sự trợ giúp về kinh tế và tiếp cận thị trường của các DNNVV.

Tuy nhiên, khoảng cách từ quy định đến thực tiễn là khá xa, do đó nhiều doanh nghiệp vẫn chưa được đáp ứng kịp thời khi họ cần hỗ trợ, có nhiều doanh nghiệp buộc phải dẫn đến tình trạng phá sản hoặc giải thể do không được giúp đỡ về các tiềm lực phát triển kịp thời. Thực chất, cơ quan chức năng và các cơ quan nhà nước đã “chung tay, đấu cật” trong việc hỗ trợ các DNNVV, nhưng việc hỗ trợ này trong thời gian vừa qua chỉ hướng tới một số đối tượng, mang tính dàn trải và tập trung hướng vào hoạt động đào tạo, hướng dẫn đổi mới công nghệ, hướng dẫn phát triển hoạt động kinh doanh sản xuất và đề xuất những chiến lược phát triển thị trường chứ chưa đi sâu sát vào việc trợ giúp tổng thể, toàn diện cho các DNNVV để những doanh nghiệp này có thể “dư sức” cạnh tranh với các “ông lớn” khác.

Đánh giá khách quan cho thấy, mặc dù Luật Doanh nghiệp năm 2014 ra đời kéo theo hàng loạt các văn bản hướng dẫn kèm theo đã phần nào giải quyết được tình trạng nói trên đối với các doanh nghiệp của Việt Nam, nhưng đối với DNNVV, thì họ cần có một luật riêng để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng trong doanh nghiệp của họ và kích thích họ, thúc đẩy họ phát triển bắt kịp với các tổ chức kinh tế lớn khác.

Các chuyên gia nhận định, sự ra đời của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa đang được cho là rất cần thiết và là “cứu cánh” đối với khối doanh nghiệp nhỏ và vừa; nhất là đối với nhiều doanh nghiệp đăng ký thành lập xong vẫn “dậm chân tại chỗ”.